İstikamet (Dosdoğru yol)

Bu dünyadan kimler geldi, kimler geçti.Kimisi dünyasını ve ukbasını berbat eyledi, kimisi dünyasında sıkıntı, meşekkat ve her türlü eziyete sabır ederek ahirete imanla göçüp gitti..Kimileri iman etti, iman edilmesi gerekenlere iman etti ve ahiretlerini abad etti, kimileri ahireti unuttu asıl hayatlarını harab ve berbat etti.

Her gün beş vakit namazımızda okuduğumuz Fatiha süresinde bildirilen,

اِهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَق۪يمَۙ صِرَاطَ الَّذ۪ينَ اَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْۙ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّٓالّ۪ينَ

Hidayet eyle bizi doğru yola, O kendilerine nimet verdiğin mutlu kimselerin yoluna; o gazaba uğramışların ve o sapmışların yoluna değil.(Fatiha, 6-7)

Şimdi kendimize soralım!

İstikamet üzerine yaşayıp, kendilerine nimet verilenlerden mi olacağız yoksa gazaba uğrayanlardan veya doğru yoldan sapmışlardan mı olacağız?

Hz. Muhammed Mustafa (s.a.s) Efendimiz şöyle buyuruyor.

الكَيِّس مَنْ دَانَ نَفْسَهُ ، وَعَمِلَ لِما بَعْدَ الْموْتِ ، وَالْعَاجِزُ مَنْ أَتْبَعَ نَفْسَه هَواهَا ، وتمَنَّى عَلَى اللَّهِ الأماني

“Akıllı kişi, nefsine hâkim olan ve ölüm sonrası için çalışandır. Âciz kişi de, nefsini hevasına tâbi kılan ve Allah’tan dileklerde bulunup durandır (bunu yeterli görendir)” (Riyazü’s-Salihin, Hadis No: 67)

İstikamet tasavvuf yolunun ana unsurudur. Çünkü tasavvuf söz ile özü Allah’ın yoluna bağlama yolu yani istikamet yoludur.

"Doğruluk (istikamet) her türlü saadetin kaynağı ve bütün bir kemâl'in temelidir. Doğruluk bütün mükemmelliklerin sebebi olan kalbin saflaşmasıdır. Bu saflaşmanın her ne kadar takva ile gerçekleşmesi mümkün ise de, yalandan kaçınma olan doğruluğun ve istikametin, kendi başına üstünlüğüne ayette ayrı bir cümle halinde yer verilmiştir" (Tefsiri Cemâleddin el-Kâsımı, Mehâsinu't-Te'vil, XIII, s., 4922.)

Doğruluk (istikamet)a insanın Allah'a karşı yerine getirmek için önceden verdiği bir söz, bir misak ve bir ahiddir. insan bu yaradılış ahdine vefa gösterdiği ölçüde sadıktır; sadakatın mükâfatı da Allahu teala nın rızası ve cennet olarak verilecektir.

إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ

أُوْلَئِكَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ خَالِدِينَ فِيهَا جَزَاء بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ

“Rabbimiz Allah’tır” deyip de istikamet üzere dosdoğru yolda yürüyenler için ne bir korku vardır ne de onlar üzüntü çekeceklerdir. İşte onlar, cennet ehlidir. Amellerinin karşılığı olarak orada ebedî kalacaklardır.” (Ahkaf, 13-14)

İstikamet yolunda olmak için istikamet sahibi kâmil insanlarla beraber olmalıyız.

İstikameti nasıl koruyacağız? İman edip sırat-ı müstakimden nasıl ayrılmayacağız? Rabbimiz şöyle buyuruyor.

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَكُونُواْ مَعَ الصَّادِقِينَ

“Ey inananlar! Allahu teâlâ'dan korkun ve özü-sözü doğru olanlarla beraber bulunun.” (Tevbe, 119)

Doğruluk bir misâktır, kulluk ahdidir: Ahde vefa ve sadakatın mükâfatı hem dünyada hem âhirette verilecektir. Sıddıkların özellikleri ana hatlarıyla açıklanmıştır. Bunlar; sabır, itaat, infâk, istiğfar, ihlâs, takva, haya, emanet gibi özelliklerdir.

Emrolunduğumuz gibi dosdoğru olmamız istenmektedir.

Efendimiz (s.a.s.), Hud süresi nazil olduktan sonra bu sürenin Kendisini ihtiyarlattığını ifade etmiştir. Kendisine hangi ayet diye sorulunca ise فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ “Emrolunduğun gibi dosdoğru ol” (Hud, 112) ayeti kerimesini işaret etmiştir. (Kur’an Yolu, Türkçe Meal ve Tefsir, c. 3, s. 195)

“Resûl-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm fermân etmiş ki: شَيَّبَتْن۪ي سُورَتُ هُودٍyani sûre-i Hûd’daki فاَسْتَقِمْ كَماَ اُمِرْتَ* [Emrolunduğun gibi dosdoğru ol!] âyeti beni ihtiyarlattırdı. Çünki ehemmiyeti azîmdir (çok büyüktür). İstikāmet-i tâmmeyi (tam dosdoğru olmayı) emrediyor.” (Sikke-i Tasdîk-ı Gaybî, 161)

Doğruluk; düşüncede, sözde, niyette, iradede, azimde, vefâ ve amelde doğruluk şeklinde tezâhür eder. Bütün bunların kaynağı, Kur'ân ve Sünnet'tedir. Öte yandan, düşünce ve eylem birliği doğruluğun esasıdır. Düşüncede ve inançta tam manasıyla İslâm'a yönelinmedikçe ve İslâmî hükümlere teslim olunmadıkça davranışların doğru olması mümkün değildir. Doğru olan ahlâk Hz. Peygamberimiz Muhammed aleyhisselamın ahlâkıdır; bunun dışında doğru bir yol yoktur. Zira Rasûlullah (s.a.s.) "dosdoğru ol" mesajı ile "Hûd sûresi beni kocattı" diye buyurarak doğruluğun önemini ve insana yüklediği sorumluluğu ifade etmiştir (Kadı Beydâvî, Envârü't-Tenzîl, I, 580; Elmalılı Hamdi Yazn, Hak Dini Kur'ân Dili, IV, 2829) Yine O, "Beni Rabbim en güzel şekilde terbiye etti." (el-Münâvî, Feyzu'l-Kadir şerhu Camii's-Sahih, 310) buyurmuştur.

Süfyan b. Abdullah es-Sakafî, Allah Resûlü (s.a.s.)’e gelerek: "Ya Rasûlullah bana İslâm'ı öyle tanıt ki, senden başka birine sorma ihtiyacını duymayayım" deyince, Rasûlullah şöyle buyurmuştur:
قل امنت بالله فاستقم

"Allah'a inandım de, sonra da dosdoğru ol." (Müslim, İman, 62; Ahmed b. Hanbel, III, 413). Başka bir hadis-i şerifte de "Doğru olunuz, kurtuluşa erersiniz" (İbn Mâce, Tahâre, 4, Dârimî, Vudu', 2) buyurulmuştur.

İbn Abbâs (r.a.), huzuruna gelip nasihat isteyen Osman b. Hâdır el-Ezdî’ye şöyle der:

“Allah’a karşı takvâ sahibi olmaya ve dâimâ istikâmet üzere bulunmaya dikkat et. Kur’an ve sünnete uy, bid’atçi olma!” (Dârimî, Mukaddime 19)

Rabbımız Allah(c.c), bizleri istikâmetten ayırmasın. Bu ümmeti; vatan ve milletimizi gazaba uğramış, sapık, bâtıl ve yanlış yollara düşenlerden eylemesin!..""Amin""...

Selam ve dua ile